KADIN ODAKLI ANAYASA ÖNERİLERİMİZİ TBMM ALT KOMİSYONUNA SUNDUK

HAK-İŞ Genel Merkez Kadın Komitesi üyeleri, 13 Mart 2012 tarihinde TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu bünyesinde kurulan Toplumsal Cinsiyet Açısından Anayasa Alt Komisyonu’na Yeni Anayasaya ilişkin kadın odaklı önerilerini sundu.

Anayasa Komisyonu ve  Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (KEFEK) Üyesi, Bursa Milletvekili Canan Candemir Çelik’in başkanlık yaptığı görüşmeye, KEFEK Üyeleri Şanlıurfa Milletvekili Mehmet Kasım Gülpınar, Balıkesir Milletvekili Ayşe Nedret Akova, Tokat Milletvekili Dilek Yüksel, HAK-İŞ Kadın Komitesi Başkanı Jülide Sarıeroğlu ile Komite Üyeleri Tuğba Balcı (Öz Gıda-İş Kadın Komitesi Üyesi-HAK-İŞ/PERC Gençlik Komitesi Başkanı), Pınar Özcan (Öz İplik-İş Kadın Komitesi Başkanı/ETUC Kadın Komitesi Yönetim Kurulu Üyesi), Melike Özmen (Hizmet-İş Kadın Komitesi Başkan Yardımcısı), Reyhan Karababa (Öz Orman-İş Dış İlişkiler Uzmanı) katıldılar.

HAK-İŞ Kadın Komitesi üyeleri, TBMM’nin üzerinde çalıştığı Yeni Anayasa’da kadın-erkek fırsat eşitliğine ilişkin yer alması gereken hükümlere ilişkin HAK-İŞ Anayasa Hazırlık Komitesi tarafından hazırlanan T.C. Anayasa Önerisinde yer alan maddeleri alt komisyon üyeleri ile paylaştılar.

HAK-İŞ Kadın Komitesi Başkanı Jülide Sarıeroğlu, Yeni Anayasa yapım sürecine katkı sağlamak üzere HAK-İŞ tarafından Anayasa Hazırlık Komitesi kurulduğunu, Komite’nin yoğun ve titiz bir çalışma sonucunda 11 bölüm ve 84,maddeden oluşan Anayasa önerisi hazırlayarak, TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na ilettiğini belirterek, HAK-İŞ Anayasa önerisinde kadın-erkek fırsat eşitliğine 9 ayrı maddede yer verildiğini  söyledi. Maddeleri Alt Komisyon üyeleri ile paylaşan Sarıeroğlu, öneri ve taleplerinin Yeni Anayasa çalışmalarında dikkate alınmasını beklediklerini söyledi.

 HAK-İŞ T.C. Anayasa Önerisinin kadın-erkek fırsat eşitliğine ilişkin maddeler özetle şu şekilde:

HAK-İŞ KONFEDERASYONU

“T.C. ANAYASA ÖNERİSİ”NDE YER ALAN

KADIN-ERKEK FIRSAT EŞİTLİĞİNE İLİŞKİN MADDELER

HAK-İŞ Konfederasyonu, T.C. Anayasa Önerisi içerisinde Kadın-Erkek fırsat eşitliği konusuna 9 ayrı maddede yer vermiştir.

GİRİŞ BÖLÜMÜ

Giriş bölümümüzün ikinci paragrafı kadın erkek fırsat eşitliğini de içerecek şekilde “Anayasamız; insanı ve insani değerleri temel alan, bireyin onur ve emeğini yükselten, demokratik, özgürlükçü, açık, katılımcı ve çoğulcu, herkese fırsat eşitliği sağlayan, dışlamaya ve ötekileştirmeye imkan tanımayan, hukukun üstünlüğünü esas alan bir ruha sahiptir.” Şeklinde kaleme alınmıştır.

İKİNCİ BÖLÜM

Önerimizin ikinci bölümü “Devletin Temel Esasları” başlığı altında düzenlenmiştir.

Bu bölümde maddeler;

Ø  Temel haklar ve özgürlükler

Ø  Devletin şekli ve nitelikleri

Ø  Devletin Temel amaç ve görevleri

Ø  Egemenlik ve kullanımı

Ø  Vatandaşlık

Ø  Ayrımcılık yasağı, eşitlik ve adalet başlıkları altında düzenlenmiştir.

Bu bölüm tamamen yenilikçi bir yaklaşımla kaleme alınmıştır. “Değiştirilemez”, “değiştirilmesi teklif dahi edilemez” gibi ifade ve hükümlere yer verilmemekle birlikte kadın erkek fırsat eşitliğini de kapsayan şu maddelere yer verilmiştir.

Devletin Şekli ve Nitelikleri

Madde 3- Türkiye Devleti demokratik ve özgürlükçü bir Cumhuriyettir.

Türkiye Cumhuriyeti; temel hak ve özgürlükleri esas alan, milletin irade ve yönetimini esas alan demokratik; din ve vicdan hürriyetinin teminatını esas alan laik; hak, adalet ve eşitliği esas alan sosyal; toplumsal dinamikleri esas alan sivil; insan erdem, onur ve özgürlüğünü korumayı ve yüceltmeyi esas alan bir hukuk Devletidir.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti, demokratik usul ve teamüllere dayalı olarak yasama, yürütme ve yargı olmak üzere her birinin erkine dayanan ahenkli işleyişlerini esas alır.

Ø  Devletin resmi dili Türkçedir.

Ø  Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.

Ø  Millî marşı “İstiklâl Marşı”dır.

Ø  Başkenti Ankara’dır.

Ayrımcılık Yasağı, Eşitlik ve Adalet 

Madde 7- Kanun önünde herkes eşittir.  dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefi inanç, din, mezhep gibi sebeplerle ayırımcılık yapılamaz.

Devlet, yoksullar ve yoksunlar ile yaşlılar, engelliler ve çocukların eşitsizliklerini giderici önlemler alır.

Yoksullar ve yoksunlar ile yaşlılara, engellilere ve çocuklara, savaş ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler ile yetimlerine yönelik alınan önlemler ve pozitif ayrıma tabi uygulamalar eşitlik ve adalet ilkesine aykırı sayılmaz.

Kişilerin eşit muamele görme hakkını güvence altına alınmasına ve ayrımcılığa karşı korunmalarını sağlanmasına yönelik usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Önerimizin üçüncü bölümü “Birey Hak ve Özgürlükleri”dir. Bu bölümde maddeler; 

Ø  Yaşama Hakkı

Ø  Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği

Ø  Ailenin Korunması

Ø  Özel Hayatın ve Aile Hayatının Gizliliği ve Korunması

Ø  Kadın Hakları

Ø  Çocuk Hakları

Ø  Eğitim ve Öğrenim Hakkı

Ø  Sağlık Hakkı

Ø  Din, Kanaat ve İnanç Özgürlüğü

Ø  İfade Özgürlüğü

Ø  Örgütlenme Özgürlüğü

Ø  Basın Yayın Özgürlüğü

Ø  Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü

Ø  Göçmen ve Sığınmacı Hakkı

Ø  Mülkiyet ve Miras Hakkı

Ø  Hak Arama Özgürlüğü ve Adil Yargılanma Hakkı

Ø  Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar

Ø  İnsan Hakları İhlalleri ve Ayrımcılıkla Mücadele

Ø  Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Sınırlandırmalar şeklinde 19 başlıkta düzenlenmiştir.

Bu bölümün Kadın hakları ayrı bir madde olarak kapsamlı şekilde düzenlenmiştir. Katılımcı bir yapıda “İnsan Hakları İhlalleri ve Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu” oluşturulmasına yönelik düzenlemeye yer verilmiştir.

Kadın Hakları

Madde 12- Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir.

Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Devlet organları ve idare makamları, bütün eylem ve işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadır.

Devlet, kadınların çalışma hayatına girişine, aile ve çalışma hayatını uyumlaştırmasına, eğitim imkanlarından ve sağlık hizmetlerinden yararlanmasına, karar alma mekanizmalarına katılımının artırılmasına yönelik geçici yada sürekli özel tedbirler alır.

Devlet kadınlara karşı her türlü şiddeti önlemekle yükümlüdür.

Devletin kadınlar için ekonomik, sosyal, kültürel hayatın tüm alanlarında fırsat eşitliği yaratılmasına yönelik aldığı tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz.

Eğitim ve Öğrenim Hakkı

Madde 14- Herkes eğitim, öğrenim ve kendini geliştirme hakkına sahiptir.

Hiç kimse insan hak ve özgürlüklere aykırı nedenlerle eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz.

Temel eğitim, bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır.

Tüm özel okulların bağlı olduğu esaslar Devlet okulları için öngörülenler dikkate alınarak kanunla düzenlenir.

Eğitim ve öğretim dili Türkçedir. Türkçeden başka dillerde eğitim ve öğretim yapılması ile ilgili esaslar, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak kanunla düzenlenir.

Her derecedeki eğitim ve öğretim kurumuna girişte eşitlik esasına aykırı olarak herhangi bir kısıtlama olamaz.

Kılık ve kıyafetinden dolayı hiç kimse eğitim ve öğretimin hiç bir aşamasından mahrum bırakılamaz.

Din, Kanaat ve İnanç Özgürlüğü

Madde 16- Herkes din, kanaat ve inanç özgürlüğüne sahiptir.

Bu hak, tek başına veya topluca, alenen veya özel olarak ibadet, öğretim, uygulama ve ayin yapmak suretiyle dinini veya inancını açıklama ve bunları değiştirebilme özgürlüğünü içerir.

Kimse, her ne sebep ve amaçla olursa olsun ibadete, dinî ayin ve törenlere katılmaya, dinî inanç, kanaat ve düşüncelerini açıklamaya zorlanamaz; dini inanç, kanaat ve düşüncelerinden ve bunları değiştirmekten dolayı kınanamaz, suçlanamaz ve farklı bir muameleye tabi tutulamaz.

Devlet, eğitim ve öğretim alanındaki görevlerini yerine getirirken, eğitim ve öğretimin ana ve babanın dinî ve felsefî inançlarına göre yapılmasını isteme hakkına riayet eder.

Din kültürü ve ahlâk öğretimi, ilk ve ortaöğretim kurumlarında okutulan zorunlu dersler arasında yer alır. Bu derslerden muafiyet, kişinin kendisinin, küçüklerin ise kanunî temsilcisinin talebine bağlıdır.

Laiklik din, vicdan, düşünce ve ibadet hürriyetinin teminatı olup, meşruiyetini insan haklarından alır.

Devletin laik olması, kişilerin inanç, ibadet, kanaat ve dini telkin özgürlüklerini sınırlandırma hakkı vermez, dini inançlar ve tercihler karşısında tarafsız kalınması ve eşit şekilde hizmet sunulmasını da kapsar.

İnsan Hakları İhlalleri ve Ayrımcılıkla Mücadele

Madde 25- Devlet, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep gibi sebeplerle yapılan insan hakları ihlallerinin ve ayırımcılığın önlenmesine, ortadan kaldırılmasına, eşitliğin sağlanmasına yönelik faaliyetleri koordine etmek, kişilerin eşit muamele görme hakkını güvence altına almak ve ayrımcılığa karşı gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

Devlet, İnsan Hakları İhlalleri ve Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu oluşturur. Kurul, sivil toplum ile kamu kurum ve kuruluşlarının katılımcı yapısına dayanır. 

Kurulunun yapısı, görevleri, işleyişi, çalışma usul ve esaslarına ilişkin hususlar kanunla düzenlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Önerimizin dördüncü bölümü “Siyası Haklar ve Ödevler” başlığı altında düzenlenmiştir.

Bu bölümde maddeler;

Ø  Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları

Ø  Siyasi Parti Kurma

Ø  Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar

Ø  Kamu Hizmetlerine Giriş ve Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı

Ø  Vatan Hizmeti

Ø  Vergi Yükümlülüğü

Ø  Bilgi Edinme, Dilekçe Verme, Kamu Denetçisine Başvuru Hakkı başlıkları altında düzenlenmiştir.

Bu bölümde kadın erkek fırsat eşitliğini de kapsayan şu maddelere yer verilmiştir.

Kamu Hizmetlerine Giriş ve Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı

Madde 30- Herkes kamu hizmetlerinden yararlanma, kamuda görev alma ve yükselme hakkına sahiptir.

Bu hakkın kullanılmasında kılık ve kıyafet kısıtlayıcı neden olamaz.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Önerimizin beşinci bölümü “Sosyal ve Ekonomik Haklar” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu bölümde maddeler;

-       Çalışma Hakkı

-       Zorla Çalıştırma Yasağı

-       Çalışma, Teşebbüs ve Sözleşme Özgürlüğü

-       Sendikal Haklar

-       Ekonomik ve Sosyal Denge Başlıkları altında düzenlenmiştir.

 Bu bölümde kadın erkek fırsat eşitliğini de kapsayan şu maddelere yer verilmiştir.

Çalışma Hakkı

Madde 34- Herkesin çalışma hakkı vardır. Angarya yasaktır.

Hiç kimseye çalışma hakkı, çalışma şartları ve ücretler bakımından dil, din, ırk, etnik köken, yaş, cinsiyet temelinde ayrımcılık yapılamaz.  Kadınlar, gençler ve engellilere yönelik alınan pozitif önlemler ayrımcılık olarak değerlendirilemez.

Hiç kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. 

Devlet, uluslararası sözleşmelerle paralel olarak, çocukların, bedensel, ruhsal ve sosyal gelişimini engelleyen herhangi bir işte çalıştırılmasını ve istismar edilmelerini önleyecek tedbirleri almakla yükümlüdür. 

Çalışanlar dinlenme, ücretli hafta ve bayram tatili ile yıllık izin haklarına sahiptir.

Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri için gerekli tedbirleri alır.

Çalışanların, kıdem tazminatı kazanılmış bir haktır, Devlet bu hakkı güvence altına alır.

Devlet, istihdamı artırmak, çalışanların yaşama ve çalışma koşullarını iyileştirmek ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.